Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej prawo do świadczeń mają:

osoby samotnie gospodarujące, których dochód nie przekracza kwoty 776 zł., zwanej kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej;
osoby w rodzinie, w których dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł., zwanej kryterium dochodowym na osobę w rodzinie;

(Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o: miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach, kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. Do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego, wartości świadczeń w naturze, świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych).

przy jednoczesnym występowaniu co najmniej jednej z dysfunkcji:

• ubóstwa
• sieroctwa
• bezdomności;
• bezrobocia;
• niepełnosprawności;
• długotrwałej lub ciężkiej choroby;
• przemocy w rodzinie;
• potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
• potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
• bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
• trudność w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
• braku umiejętności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
• alkoholizmu lub narkomanii;
• zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
• klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Osoba lub rodzina, która chce skorzystać z pomocy społecznej musi zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej w miejscu zamieszkania. Wtedy korzystając ze świadczeń zainteresowani są zobowiązani do współdziałania z pracownikami Ośrodka Pomocy Społecznej w rozwiązywaniu własnych problemów.

Decyzja o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia może być wydana po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego (rodzinnego) lub jego aktualizacji. Wywiad przeprowadza pracownik socjalny w celu ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodziny.

W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.

W szczególnych sytuacjach, pomimo braku spełniania kryterium dochodowego, pomoc może być przyznana w formie zasiłku celowego specjalnego.